Pazar koşullarının rekabetçiliği ve maliyetlerin her geçen gün artmasıyla birlikte, her işletmenin şu iki başlığa kendini odaklaması zorunlu hale gelmiştir: Kaynak yöntemlerine bağlı olarak verimlilik ve maliyet.

Bu yazıda kaynak uygulamalarında maliyet ve zaman hesaplamaları özellikle standart, yaygın ve ekonomik kaynak parametreleri göz önüne alınarak örnek gösterilecek, farklı kaynak yöntemlerinin bu değerlerde karşılaştırılması ile avantaj ve dezavantajları incelenecektir. Kaynak yöntemlerinin manuel veya otomasyon tiplerine göre olan değişkenlikleri de göz önüne alınarak yine maliyet ve zaman tasarrufları başlıca kriterler olarak değerlendirilecektir.
 
Eğer kaynaklı imalat endüstrisindeki toplam maliyet kalemlerine göz atacak olursak (figür 1), yaklaşık genel maliyetleri yüzdece aşağıdaki gibi listeleyebiliriz.
Tasarım ve Mühendislik maliyetleri, ~ %5
Ana malzeme maliyetleri, ~ %35
İşçilik maliyetleri, ~ %43
Genel hizmetlerin maliyetleri, ~ %10
Amortisman maliyetleri, ~ %5
Kaynak tüketim malzemeleri, ~ %2

 

 

Kaynaklı Ürünün Toplam Maliyeti

 

Açıkça görülmektedir ki, kaynak malzemelerinin toplam maliyetler içerisindeki etkisi oldukça düşüktür. Örneğin kaynak malzemeleri başlığında yapılacak %10’luk bir tasarrufun toplam maliyet üzerindeki tasarruf etkisi %0,01 olacaktır.
Bunun yerine fark edilir iyileştirme alanının, maliyet oluşturmada diğer etkilerden daha fazla olan değişken üzerinde (mesela işçilik maliyetleri) ne kadar etkili olabileceği açıktır: İşçilik maliyetinde %10’luk bir azalma, toplam maliyetin %5’ine etki eden bir iyileştirme anlamına gelecektir.
Manuel örtülü elektrod uygulaması yerine Yarı-Otomatize Gazaltı kaynak yönteminin tercih edilmesi yukarıda bahsedilen örnek üzerinden değerlendirildiğinde metre başına kaynaklı imalat maliyetlerinde ne kadar ciddi iyileştirmelere neden olabileceğini açıkça göstermektedir.
Verimlilik ile ilgili başlık ise belki de en önemlisidir. Bu nedenle, bu konunun daha iyi açıklanması büyük önem taşıyor.
Kaynak maliyetlerinde tasarruf sağlanması kesinlikle olumlu bir özelliktir, ancak yukarıda gösterilen diyagramdan da görülebileceği gibi, ürünün toplam maliyeti üzerindeki etkisi firmanın genel ekonomisinde küçük önem arz edecektir.  Sunulan bazen daha pahalı birim maliyetli ürün veya uygulama çözümleri (tabii yukarıda bahsedilen bu koşullar daha çok emek ve işçilik maliyetlerinin daha az sanayileşmiş ülkelere görece daha yüksek olmasını da kapsamaktadır) sadece metre kaynak başına daha fazla maliyetle sonuçlanabilir ve potansiyel kullanıcıyı yeni bir kaynak işlemi / kaynak sarf malzemesi olarak değiştirmeye cesaretlendirmez.
Ancak bu yanlış bir bakış açısı olacaktır.
Nitekim bu durumda bile, yeni uygulamanın sağlayabileceği yüksek metal yığma hızı ve yanında getireceği ekstra iyileştirmelerle birlikte neredeyse %20-30 veya daha fazla oranda bir üretim süresinde düşüşe sebep olacaktır.
Bunun anlamı eşit miktarda bir verimlilik artışı demektir.
Başka bir deyişle, işletmeler vardiya sonunda %20-30 veya daha fazla miktarda kaynaklı ürüne sahip olduklarını keşfederler. Dolayısıyla doğrudan karlılık, üretim hacminde artış ve rekabet avantajı gibi pek çok kompleks ve birbirine bağlı iyileşmeyi kapsayacaktır.
 

İyileştirme Alanları:

 
Kullanıcıların sorması gereken ilk soru şudur: “Yaptığımız işe uygun en hızlı kaynak sürecini kullanıyor muyuz?”
Maliyet ve üretkenlik üzerinde etkili olan temel faktörler şunlardır:
Kullanılan kaynak tüketim malzemesinin metal yığma hızı oranı (kg/saat).
Kullanılan kaynak yöntemindeki süreç aralıkları (duruşlar, yeniden başlamalar, setup süreleri)
 
Yazının ilerleyen sayfalarında gösterilen diyagramlarda çeşitli ürünlerin tipik metal yığma oranları gösterilmektedir. Metal yığma hızının artırılması, buna karşılık kaynak maliyetlerinde meydana gelen azalma ile gösterge kabul edilerek aşağıdaki gibi sıralama elde edilmektedir.
 
Manuel örtülü elektrod kaynağı (MMA)
Masif (içi dolu) tel ile yapılan Gazaltı kaynağı (MIG/MAG)
Özlü tel ile yapılan Gazaltı kaynağı (FCAW)
Tozaltı kaynağı (SAW)
Kaynak işlemleri açısından bakıldığında, süreç aralıklarında yapılan her iyileştirme, kaynak maliyetinde bir düşüşe neden olup, gösterge niteliğinde şu şekildedir:
 
Manuel örtülü elektrod kaynak uygulamaları
Masif veya özlü tel ile yapılan yarı-otomatik veya otomatik kaynak uygulamaları
Otomatik tozaltı kaynak uygulamaları
Otomatize edilmiş ve/veya robot kaynak uygulamaları
Bu durumda, örtülü elektrot ile karşılaştırıldığında özlü telin daha yüksek birim maliyetini ve hatta gereksinim duyulacak kaynak teli ekipmanlarındaki yatırım maliyetleri göz önüne alınsa bile metal yığma hızının daha yüksek olması ve manuel uygulamadan yarı otomatik iyileşmeye sahip yarı otomatik modüle geçiş sayesinde maliyetlerde ve üretkenlikte muazzam tasarruflar elde edilmiştir.

Kaynak: ESAB – Productivity in Welding