Sualtı Kaynağı Nedir? – Kurt Kaynakçı Özkan Ünlü Yazıyor
Blog Arama
Sualtı Kaynağı İçin Deniz Gözlüğü
Sualtı kaynağı sanayi dalgıçlığının bir
parçasıdır ve üç ana başlık altında incelenmesi doğru olacaktır.
Yetkilendirme (sertifikasyon) süreci
Sualtı kaynağı
Sualtı çalışma güvenliği
Ben siz değerli meslektaşlarıma 2. kısım
olan Sualtı Kaynağı konusundaki bilgilerimi değerli görüşlerinize sunacağım.
Sonraki haftalarda da diğer konular hakkında paylaşımda bulunmayı hedefliyorum.
Su Altı Kaynak Elektrodu
SUALTI KAYNAĞI:
1. Dünya Savaşı’nda İngiliz
Donanmasındaki gemilerin perçinlerindeki su kaçaklarının tamiri için
kullanılmıştır. 1932 yılında Moskova kaynak laboratuvarlarında denemeler
yapılmıştır. Aynı tarihte Almanya’da (Dortmund) Noerder Nüttevein sualtında
kullanılacak kaynak elektrotu hakkında patent başvurusunda bulunmuştur. 1933
yılında da Wilhelhafen gemi tersanesinde Alman dalgıçlar sualtında kaynak
işlemine başlamışlardır.
Deniz suyunun iyi bir iletken olması,
elektrot pensesinin ve açık kablo bağlantılarının elektrik akımını iletmesi
gerekli arkın oluşumunu engellemiştir. Kablo ve elektrot tutucusunun dalgıcın
madeni başlık veya elbisesine teması halinde elektrik çapma tehlikesi yaşanmıştır.
Dalışlarımda birçok kez benim de başıma gelen deniz suyu elektrolizinden dolayı
normal elektrik ark kaynağı pensleri 1-2 saatlik çalışma sonuncunda kullanılmaz
hale gelmektedir. Bütün bu sonuçlardan sonra elde edilen veriler ışığında
sualtında kesme ve kaynak için özel tasarlanmış cihaz ve aletlerin kullanılması
gerektiği anlaşılmıştır. Kaynak pensesinin izole edilmemesinden dolayı tuzlu
suda amper kaybı çok fazla yaşanmıştır, sonraki denemelerde pense izole
edilerek güç kaybı minimuma indirilmştir. Sualtı kaynağı genellikle su altı
tamir işlerinde kullanılır. Örneğin bir geminin tutya değişimi işi su üzerinde
bu işi yapabilmek için gemi havuzlama gerekir. Oysa su altı kaynakçılığı bu işi
çok kısa sürede ve az maliyetle yapılabilmektedir.
Su Altı Kaynak Pensesi
Güç üretecinin (Kaynak makinesi) minimum
400 amper olmalı ve boşta çalışma gerilimi düşük olan inverter makineler tercih
edilmelidir. Su derinleştikce amper kayıpları fazla olacağından inilen
derinliğe göre amper ayarlanmalıdır. Unutulmamalıdır ki, kaynak kablosunda
mümkün olduğunca az ek olmalı. Kaynak esnasında yaşanabilecek elektrik
çarpılmalarına karşı makineye gelen elektriği kesecek bıçak tipi ikinci bir
şartelin bağlı olması gerekmektedir. (3. kısım olan sualtı çalışma güvenliği
kısmında daha detaylı bahsedeceğiz)
Kaynak esnasında kullanılacak kaynak
camının suyun durumuna göre açık seçilmelidir (su kirliliği, plankton yoğunluğu
vs..). Benim seçimim genelde 9 numara camdır. Kaynak camının maskemizin üst
kısmına kullanım anında gözümüzün önüne gelecek şekilde olması büyük avantaj
sağlayacaktır.
Eğer suda çok fazla elektrik kaçağı
varsa kaynak eldiveni olarak orta gerilim eldiveni kullanılabilir. Ben
dalışlarımda bizim ameliyat eldiveni dediğimiz eldivenden bir kaç kat giyer ve
üzerine sıkıştırılmış neopren olan bir eldiven giyerim. Böylelikle daha
konforlu bir çalışma gerçekleşir.
Sualtı kaynak elektroları piyasada hazır
olarak satılmaktadır. Bunun yanında kaynakçıların kendi elektrodlarını
hazırlaması da mümkün. Elektrod izole bantla uç kısmı açıkta kalacak şekilde
üzerini sararak su geçirmez hale getirilir. Kaynağa başladığımız andan itibaren
üzerindeki izole bant kaynakla birlikte erir, burada önemli olan elektrodun
geri kalan diğer taraftarının kuru tutmaktır.
Ark meydana geldiği zaman, yanma işlemi
ile buharlaşan su, arkın etrafında bir hava kabarcığı oluşturur, bu da
elektrodun uç kısmını kuru tutarak kaynak yapılabilmesini sağlar. Elektrot
ortalama 30 derece açı ile temas edecek şekilde tutulmalıdır. Akım ver komutu
ile birlikte, ilk tutuşma için elektrot hafifçe oynatılır.
Sualtı kaynağı kaynak yapılan bölgenin
çok hızlı soğuması yüzünden çok sağlıklı bir kaynak değildir. Kaynak çabuk
söner bu da bazen krater çatlaklarına sebep olur. Örneğin HY 80 tipi çelikler
üzerinde, ön ısıtmaya ihtiyaç duyulduğundan kullanılamaz.
Su altı kaynağında çevresel şartlar çok
önemlidir. Örneğin bir dalga geldiği zaman kaynakçıyı çok fazla etkilenir. Su
altında kullanılan tüm ekipmanların (kaynak sonrası oluşan cürufu kırmak için
kullandığımız raspa çekici, elektrotları koyduğumuz hazne vb) üzerimize bir
şekilde bağlı olması gerekmektedir. Kaynak esnasında oluşan çapaklar çok hızlı
sönmez bu da çok pahalı olan dalış elbiselerimize zarar verebilir, yani siz
meslektaşlarıma enteresan gelsede sualtı kaynakçıları da çapaktan yanar.
Çok değerli meslektaşlarım bilgim
dahilinde naçizane fikirlerimi sizlerle paylaşmaya çalıştım. Kaynakçıları ortak
bir platforma toplamayı amaç edinen Weld Wolf ailesine bana sizlere ulaşma
fırsatı verdikleri için ve siz kaynakçı dostlarım sabır göstererek yazımı
okuduğunuz için teşekkür ederim.
Profesyonel Sualtı Adamı / 1 Yıldız CMAS
Dalış Eğitmeni Özkan ÜNLÜ